YOU, ME, (VIR)US – Martijn Smitt (Ballast Nedam) “Deze crisis is een joekel van een leerschool”

Door: Barbara van Baarsel (Buro Barcode)

In deze portrettenreeks spreken we met mensen uit de bouwsector. We zijn in gesprek met brancheverenigingen, bouwbedrijven, ingenieurs, bestuurders, vastgoedexperts, oudgedienden en jonge honden, om te zien hoe onze sterke sector zich staande houdt in dit corona-tijdperk. Om te leren van elkaars insights en visies. Ter verbroedering en inspiratie. De geïnterviewde geeft met een prangende vraag het woord aan de volgende. Zo houden we deze ‘kettingbrief’ levend en relevant.

Nico de Vries, bestuursvoorzitter van Bewuste Bouwers, stelt zijn vraag aan Martijn Smitt, Executive Director van Ballast Nedam:“Hoe kunnen we ons met bouwprojecten nu nog meer onderscheiden t.o.v. anderen die dat nodige bewustzijn niet hebben en tonen?”

Martijn: “Deze crisis geeft eens te meer aan waar het echt om gaat, en dat zijn vier dingen: we moeten het samen doen, zorgzaam zijn voor elkaar, alert zijn en ons gezond verstand gebruiken.

Ik vergelijk een bouwproject wel eens met een van mijn grote hobby’s, het circus. Een circusvoorstelling heeft veel gelijkenissen met een bouwproject, want ook daar krijg je meer tevreden toeschouwers als de rode loper er picobello uitziet. Je moet een voorstelling tot op de minuut en in detail organiseren. De toeschouwers willen een goede show zien. En als de popcorn niet te eten is, zijn mensen minder tevreden over de voorstelling, hoe goed en mooi de artiesten ook zijn. Daarbij verwachten bezoekers dat de artiesten een hoge mate van veiligheid hanteren: iemand die op het hoge koord loopt, mag niet vallen. Er wordt verwacht dat hij is aangelijnd of dat er een vangnet is. Dan is ook nog de verwachting dat artiesten écht getraind zijn, het moeten vakmensen zijn. Alleen al op een antipode-act is drie jaar geoefend. En als alles klopt, krijg je applaus.

In de bouw zie ik dat net zo: je bouwplaats moet netjes en verzorgd zijn, je moet alles goed voorbereiden, niets aan het toeval overlaten en professionele en goed getrainde mensen doen het werk. En als alles klopt, dan komen jouw mensen weer veilig thuis en zijn klanten tevreden. Hierin hebben we in de bouw nog wat te leren. Het komt nog weleens voor dat we in de bouw alleen een toolbox houden en onze mensen de bouwplaats op sturen. En dan vinden we het raar dat er wel eens iets gebeurt…

Dus, wat ik zou willen zeggen, Nico, is dat we in deze crisis leren anders te handelen: veel beter ons werk voorbereiden, echte aandacht aan risico’s en veiligheid besteden en als we zeggen dat we het samen doen, moeten we het ook écht samen doen. Naar elkaar omkijken, zorgzaam zijn voor je omgeving, alert zijn op jezelf en op anderen. En, af en toe ook gewoon eens naar de blauwe lucht kijken om even na te denken: wie heb ik nodig, wat kan ik zelf, wat kan ik niet, hoe kunnen we deze klus samen aanpakken. En dán gaan we het onderscheid zien tussen de projecten, maar vooral ook tussen the leaders en the boys in de bouw!”

Ervaar je sinds deze crisis al verschillen in competentie, houding en gedrag?

“Ja, wat ik enorm positief vind is dat de intrinsieke motivatie van mensen leidend wordt, ik merk ook dat mensen die geen ‘manager’ op hun kaartje hebben staan, zich ontpoppen tot leiders, mensen die ervoor zorgen dat dingen worden opgelost. ‘Samen’ betekent namelijk dat je onvoorwaardelijk een tandje harder loopt, voor elkaar. Het is een spannende tijd met veel onzekerheden. Ik hoop ook dat iedereen leert om die dingen te doen, die er ècht toe doen.”

Dat is een grote uitspraak…  

“Met hopelijk ook positieve gevolgen: we hebben best veel ruis in ons leven en doen dingen die totaal niet relevant zijn of geen bijdrage leveren. Als ik ook in deze tijd nog een zogenaamde influencer zie praten over een Louis Vuitton-tasje… het interesseert me geen moer. Wat mij raakt is de tijd die ik vrij maak om onverwacht met een onbekende oude man een praatje te maken tijdens het uitlaten van de hond. Met gepaste veilige afstand natuurlijk. Ik schrok van mijzelf. Normaal ben ik daar vluchtiger in, maar nu voelde het goed; hij zat erom verlegen en ik had de tijd. Ik hoop dat we door deze coronaperiode weer leren om met beide benen op de grond te staan.”

Helpt het dat het EIB sombere voorspellingen doet in de media?

“Je mag van mij weten dat ik deze berichtgeving van het EIB hoogst ongelukkig en ongenuanceerd vind. Ik ervaar het als roeptoeteren terwijl we nog in feite met elkaar aan het uitvinden zijn hoe we hier zo goed en zo kwaad mogelijk uit gaan komen. We zijn als het ware aan het scrummen. Niemand van ons heeft dit eerder meegemaakt, dat voelt onzeker maar als je je ervoor open stelt dan leer je ongelofelijk veel van deze situatie. Dan is angst zaaien het laatste wat je moet doen; het is als het halfvolle of halflege glas. Nú is het nodig om alles in goede banen te leiden. Monitoren en beslissingen nemen. Wij doen dat bijvoorbeeld met data: elke dag krijg ik een rapport van alle projecten en weet ik precies wie waar heeft gewerkt. Was het op de projectlocatie of vanuit huis? Waarom was dat zo? En als iemand ziek is, is dat gerelateerd aan COVID-19 en zo ja wat zijn dan de symptomen en met wie is hij in aanraking geweest? We monitoren dat allemaal en hebben dit in februari in drie dagen tijd opgezet. Wat we er nu al uit kunnen lezen is dat sommige mensen minder productief zijn, bijvoorbeeld omdat materialen uit Italië niet geleverd worden, tegenover een heleboel mensen die nog nooit zo productief zijn geweest als nu! Mede dankzij een uitstekende ICT, effectievere vergadertools en andere digitale middelen die nu al gemeengoed lijken te worden. We leren een nieuwe wereld creëren met elkaar en het gaat erom daar flexibel mee om te gaan.”

Wat wordt op de lange termijn nog meer gemeengoed of in ieder geval anders dan nu?

“Ik heb onder andere veiligheid in mijn portefeuille, ook in deze coronatijd. Toen de eerste patiënt in Nederland een feit was, heb ik direct een crisisteam opgezet waar ik leiding aan geef. Dat doen we om bouwplaatsen veilig te houden en de werkzaamheden door te laten gaan onder de geldende corona-maatregelen. Maar ook rekenen we allerlei scenario’s door om voorbereid te zijn op het onbekende. Dit wordt gewaardeerd en ik hoop dat dit soort gevoelens blijvend veranderen. Dat sommige directeuren van ons bedrijf nu zeggen dat ze echt een hele leuke baan hebben omdat ze mensen mogen motiveren en enthousiasmeren en ze veel meer in contact zijn met elkaar, raakt mij. Dát is leidinggeven! En daar is deze crisis dus een joekel van een leerschool voor.”

Hadden we die leerschool niet al gehad bij de vorige crisis?

“Wat mij betreft heeft die crisis te kort geduurd. We hebben in die periode nog onvoldoende geleerd. Er zijn wel dingen veranderd, maar iedereen ging toch ook weer snel over tot de orde van de dag. Ik verwacht dat deze crisis ingrijpender is, mede omdat het een grenzeloze crisis is en ook omdat het op ieders privéleven ingrijpt. Dit is veel heftiger en daarmee leerzamer. Dat kan ervoor zorgen dat we als mens écht gaan leren, dat we vooral normaal doen tegen elkaar. En dat wij ons hart weer als kompas gaan gebruiken.”

Dat is een mooi en menselijk streven. Heb je ook een boodschap naar de vakmensen op de bouwplaatsen in die lijn?

“Zeker, ik zou zeggen: doe het samen en wees alsjeblieft zorgzaam. Zorgzaam naar elkaar, naar de omgeving, je klant, maar ook naar je eigen gezin. Wees je tijdens de bouw bewust van je omgeving, wat inhoudt dat je de overlast nog meer moet zien te beperken, want er zijn veel mensen nu thuis: geen harde muziek op de bouwplaats dus!”

Welke vraag wil je stellen aan Tjeerd Roozendaal, directeur PPO Rijkswaterstaat?

“Voor ons is RWS een van de belangrijkste samenwerkingspartners. In de ‘oude’ wereld waren alle partijen geneigd om steeds het contract erbij te pakken, wat nog weleens resulteerde in een patstelling. Wat mij betreft zorgt zo’n rigide lezing van het contract ervoor dat het document het doel wordt in plaats van het middel. De huidige situatie dwingt ons om elkaar nòg beter vast te houden, te begrijpen wat ieders worstelingen zijn en om elkaar te helpen. Wat zijn dan nu de belangrijkste elementen en wat is de juiste manier om samen te werken?”