YOU, ME, (VIR)US – Bart Smolders (Heijmans) “Ik vind het onacceptabel dat er vorig jaar 20 dodelijke ongelukken waren en dat we als sector niet eens weten wat we daarvan kunnen leren”

Door: Barbara van Baarsel (Buro Barcode)

In deze portrettenreeks spreken we met mensen uit de bouwsector. We zijn in gesprek met brancheverenigingen, bouwbedrijven, ingenieurs, bestuurders, vastgoedexperts, oudgedienden en jonge honden, om te zien hoe onze sterke sector zich staande houdt in dit corona-tijdperk. Om te leren van elkaars insights en visies. Ter verbroedering en inspiratie. De geïnterviewde geeft met een prangende vraag het woord aan de volgende. Zo houden we deze ‘kettingbrief’ levend en relevant.

Edwin Lokkerbol, programmamanager Veiligheid in de bouw, stelt zijn vraag aan Bart Smolders, Directievoorzitter Infrastructuur bij Heijmans:“Ik waardeer jouw streven op het gebied van veiligheid. Maar ‘hoe’ krijg je het thema in de vezels van iedereen; hoe zorg je er bij Heijmans voor dat het zowel bottom up als top down wordt nagestreefd?”

Bart: “Een van de grotere opgaven in de bouwsector is die van veiligheid. Voor mij is dat reden om in deze branche te werken. Ik heb de ambitie de sector gezonder te maken en daar is veiligheid een essentieel onderdeel van. Een aspect daarvan is hoe we in de gehele keten met elkaar omgaan – tot en met de eindgebruiker. Ik vind het onacceptabel dat er vorig jaar 20 dodelijke ongelukken waren en dat we als sector niet eens weten wat we daarvan kunnen leren. Daar wind ik mij over op! Het is enorm belangrijk dat we allemaal weten wat goed gaat, maar ook wat fout gaat en wat we daarvan kunnen leren. Bij Heijmans zijn we daarom sterk aan het sturen op veiligheidsgedrag. Daar is een GO! KOMPAS voor ontwikkeld, het zogenaamde Geen Ongevallen Kompas, een interne leidraad waarin heel precies staat wat onze veiligheidsafspraken zijn en wat ieders rol is. We moeten voor elkaar zorgen en met elkaar samenwerken. De stelregels zijn onder meer: laat je horen, kijk nooit weg en verbeter jezelf. Zo ontdek je waar de grenzen liggen.”

Waar liggen die grenzen volgens jou?

“Kijk, persoonlijke beschermingsmiddelen spreken voor zich, iedereen moet zich aan die voorschriften houden. Simpel, klaar, dat zijn duidelijke grenzen. Als collega’s hierin niet consequent zijn en over de grens  gaan, volgt bij ons een rode kaart. We maken dit soort kwesties persoonlijk. Net zoals we ook alle (bijna) ongevallen in ons bedrijf en in de sector inzichtelijk maken met foto’s en omschrijvingen zodat het niet bij een getal blijft: 20 dodelijke ongevallen. Het gaat hier om mensen.”

Het menselijke aspect werd ook veel belicht tijdens de piek van de corona-pandemie. Hoe ging Heijmans toen om met de situatie?

“Binnen Heijmans startten we heel snel met verhoogde communicatie, waarin alles stelselmatig langs de volgende drie criteria werd gelegd:

1. Veiligheid en gezondheid staan voorop; we volgden direct het advies van het RIVM en droegen bij aan het protocol Samen veilig doorwerken.
2. Waarborging van de projecten; continuïteit van de projecten en dienstverlening naar klanten zijn in het belang van het bedrijf.
3. Creativiteit en ondernemerschap; we passen ons aan om de omstandigheden waar nodig en zijn creatief om voor elkaar te krijgen wat kan. en laten zien dat we doorgaan met bouwen!

We zitten alweer meer dan twee maanden in deze bijzondere situatie. Hoe beleef je de periode zelf?

“Het is een mooie tijd die veel ruimte biedt voor reflectie en tijd voor het gezin. Dat vind ik echt heel bijzonder. Bedrijfsmatig ontstaan er in deze tijd heel veel kansen, maar ook serieuze bedreigingen.”

Wat zijn die kansen?

“We zijn aan het versnellen in digitale technieken; bij Heijmans werken we volop met  Microsoft Teams voor vergaderingen, ontwikkelgesprekken en sollicitaties. Ik zie daarin kansen voor interne en externe communicatie. Verder kunnen we bepaalde werkzaamheden versnellen omdat er minder verkeer op de weg is. Op Schiphol kunnen we bijvoorbeeld installaties realiseren die we normaal niet kunnen doen vanwege drukte en veiligheid. En we hebben techniek in huis die in deze tijd extra goed inzetbaar is. BeSense bijvoorbeeld; dit meet ten bate van efficiency de bezetting op kantoren, nu helpt het bij het inrichten van de 1,5-meter samenleving. Dankzij BeSense zijn beschikbare werkplekken gemakkelijk te vinden en kan op maat worden schoongemaakt. Hygiëne is nu ook veiligheid.”

En welke bedreigingen zijn er volgens jou?

“Het is belangrijk om nu helder te blijven over waar we voor staan bij Heijmans (refererend aan de drie eerder genoemde lijnen, red.). Om een voorbeeld te geven; vorige week liepen we op een project tegen een veiligheidsdilemma aan. We zagen vakmensen van een andere aannemer op hoogte, maar zonder valbeveiliging, aan het werk. Op afstand heb ik dit met collega’s besproken; wat vinden we ervan, wat gaan we eraan doen? Je ziet dat er dan verschillende smaken zijn. De uitkomst van de discussie leidde ertoe dat ik in klein verband de betreffende bouwcollega’s aansprak door hen te bedanken voor het gesprek dat ze ons bezorgd hadden. Vervolgens hadden we het over het laatste dodelijke ongeval van een paar weken geleden, waarbij iemand van een vier meter hoge steiger viel. Ook hier maakten we het ongeluk persoonlijk. Daarna hebben we de directeur van het bouwbedrijf een aanbod gedaan om met een van onze veiligheidsdeskundigen te kijken naar hoe het werk veiliger kan worden aangepakt. Dat werd positief ontvangen! En dat is een mooi voorbeeld van hoe het GO! KOMPAS voor ons werkt. Zo maken we van een bedreiging een kans.”

Is het nieuwe normaal al ingetreden volgens jou?

“Als ik hier antwoord op geef, klinkt het al snel belerend. Ik wil het graag vergelijken met Microsoft Teams; we ontwikkelen, continueren, creëren en tonen ondernemerschap om ons te verbeteren en op te kunnen schakelen waar nodig. Voor veiligheid maakt een oud of een nieuw normaal niet uit; je moet altijd samen blijven werken en nooit wegkijken!”

Ik zag in een vlog dat je aandacht besteedt aan nieuwe aanwas…

“Wij zoeken inderdaad heel gericht nieuwe collega’s en bieden hen een uitgebreid start- en inwerkprogramma ten behoeve van een brede kennismaking met het bedrijf, onder begeleiding van een mentor. De werving gaat nu gewoon door, met name in de energie-hoek en breed in de techniek. Verder hebben we altijd baat bij goede uitvoerders.

Voor studenten zijn we een speciale campagne gestart om mee te denken over een aantal innovaties op het gebied van Mobiliteit, Energie en Stedelijk Gebied. Want als we het over kansen hebben; dít is een kans, bedacht door een van onze collega’s. Nu horeca dicht zijn en studenten weinig te doen hebben zonder bijbanen, willen we hen graag motiveren en kennis laten maken met Heijmans.”

Heijmans was meer dan tien jaar geleden een van de initiatiefnemers van Bewuste Bouwers. Zelf ben je enige tijd bestuurslid geweest vanuit je functie bij ProRail. Wat wil je als ‘ambassadeur’ tegen bedrijfsdeelnemers zeggen?

“Het interessante aan onze sector is dat we altijd ergens te gast komen in een omgeving waar we tijdelijk aanwezig zijn om iets te maken. Dat proces moet veilig gebeuren, voor – tijdens – en na de bouw. Niet alleen veiligheid van werknemers, ook die van de constructie en de omgeving zijn daarin cruciaal. Vaak wordt een project onder druk gerealiseerd, waarbij we onszelf dan niet altijd de gelegenheid geven om na te denken voordat we aan iets beginnen. Terwijl we kunnen verbeteren als we uitzoomen. Kijk maar eens naar andere sectoren, zoals techniek, automotive en bedrijven die hun processen standaardiseren of ver zijn met lean.”

Wat kan Bewuste Bouwers hierin betekenen?

“Blijf Best Practices en Goede Voorbeelden delen zodat die normstellend worden. Als Bewuste Bouwers bijvoorbeeld eens alle projecten die vlak bij een school opereren onder de loep neemt, zie je vanzelf de rode draad! Dat zorgt weer voor die eerder genoemde grenzen, zodat bouwers niet zelf op zoek gaan naar normen.”

Welke vraag stel je aan Ans Rietstra, COO bij ProRail?

“Hoe zorg jij – vanuit jouw voorbeeldfunctie – samen met de markt voor continuïteit in de sector, zodat we over vier jaar de grote opgave van vervanging en renovatie en groei op het spoorsysteem kunnen waarmaken?”